ОҚТЕПА ЁДГОРЛИКЛАРИНИНГ ҚИСҚАЧА ТАРИХИ
Олтинкўл туманининг археология ёдгорликлари ўтган асрнинг 60 йилларида қисман ўрганилган. Археологлар В.И.Козенкова ва Д.Ф.Винниклар Оқтепа ёдгорликлар гуруҳини топган. Оқтепа ёдгорликлари 13 тепаликдан иборат бўлиб уларнинг ёши III-IV асрлар билан белгиланган.
ОҚТЕПА ЁДГОРЛИКЛАР ГУРУҲИ
Юмалок тепа қаср қароргоҳи - Оқтепа 1, 2, 3, 4 номлари билан аталган. Андижон – Чинобод йўлидан 100 метр жанубда, Оқтепа қишлоғидан шимолида жойлашган. Режада қacp юмалоқ кўринишга эга бўлиб, диаметри 70 метр, баландлиги 8 метр юмалоққа мойиллик бор, жануби-шарқий кисмида яққол кўзга ташланиб, пандус кириш йўлагига тахминлар борлиги аниқланган.
Оқтепа – 1. Ушбу ёдгорликнинг биринчи қурилиш гаризонти энг қадимги давр. Бу ерда асосан қизил ангобли сопол идишлар; коса, хурмача ва бошқалар топилган. Ашёларни кўрсатишича, бу ерда ҳунармандчилик кенг тараққий этган. Сопол идишлар I асрдан тортиб то IV-V асрларгача учрайди.
Мозор тепа шаҳар харобаси – (Оқтепа – 2). Юмалоқ тепадан 200 метр шимолий-ғарбда жойлашган. У ҳозирги кунда ҳам қабристон сифатида фойдаланилади. Мозор тепа ҳақидаги афсоналар ҳам бор. Қишлоқ кексаларининг айтишича, қачонлардир бу ерда хон ўрдаси бўлган экан. Ёдгорликни ёши I асрдан то илк ўрта асрларгача қилиб белгиланган.
Гўдак мозор шаҳар харобаси (Оқтепа – 3). 20 метр жанубий-ғарбда Оқ тепа ёдгорлиги ёнида жойлашган. Шаҳарнинг шимолий ва жанубий-шарқий қисми кейинги даврларда йўл қурилиши (Андижон – Наманган магистрал йўлини қурилиши) ва ерни ўзлаштириш муносабати билан катта талофат кўрган. Ҳозирда бу хароба ўрнидан кичик боғ ва пахтазор сифатида фойдаланиб келинмоқда.
Оқтепа – 4. Ташландиқ қишлоқ қолдиғи бўлиб, Юмалоқ тепадан 500 метр шарқда топилган. Йиғилган топилма материалларга қизил ангоб берилган сопол парчаларидан иборат.
Оқ тепа – 5. Унча катта булмаган, юмалок шаклга эга булган. Хозирги кунда тепаликдан утказилган зовур бу манзилгохни бутунлай бузиб юборган. Зовурнинг жанубий қисмида 1.5 м чукурликда кулоги йўк кўза топилган. Кизил ангоб берилган сопол парчалари хам учрайди. Ёдгорлик жуда ёмон сакланганлиги сабабли унда неча курилиш катлами борлиги хакида гапириш кийин.
Қуйи қатламдан тополган сопол парчалари I – VI асрлар кўринишини бермокда.
Ок тепа – 6. Юмалок тепадан 50 м жанубий - ғарбда жойлашган. Томонлари кунчикар ва кунботар томонларга қаратилган. Топилмаларга қизил ангоб берилган сопол парчалардан иборат.
Оқтепа – 7. Унча катта бўлмаган, юмалоқ шаклга эга. Тахминан қишлоқ ёши I асрдан то илк ўрта асрларгача дейиш мумкин.
Қўштепа маҳалласида 1908 йилда қурилган Қўштепа масжиди бор.
Олтинкўл туманининг шарқий қисмидаги Сафаробод маҳалласида қадимги аҳоли яшайдиган маскан Қўштепа (I-IV асрлар) археология ёдгорлиги мавжуд.
Экспедиция аъзолари Катта Оқтепа маҳалла фаоллари Илҳомбек Мансуров, математика ўқитувчиси Муҳиддин Рахмонов, Эркинжон Мирза Юлдашев, маҳалла имоми Дилмурод Жуманов, маҳалла фаоли Юсуфжон Шокиров, ҳоким ёрдамчиси Ҳусанбой Давронов, Валижон Турсунов ва маҳалла фаоли Шавкатбек Ҳусановларга тарихий масканлар ҳақида маълумотларни тўплашда берган ёрдамлари учун миннатдорчилик билдиради.
